Ու՞ր է գնում Բատկան: Ստամբուլ

Ազատ դեմոկրատ Խաչատուր Քոքոբելյանը ԱԺ-ում շրջանառության մեջ է դրել ԵՏՄ-ից դուրս գալու նախագիծ՝ հրաշալի իմանալով, որ ռուսահպատակ ՀՀԿ-ն թույլ չի տա հարցը օրակարգ մտցնել, ուր մնաց քննարկել, ու նրան կմիանան նույնքան ռուսահպատակ ՀԱԿ-ն ու ԲՀԿ-ն, ՕԵԿ-ն ու ՀՅԴ-ն: Խաչատուր Քոքոբելյանը ընդամենը ձևակերպել է այս օրերին օդում սավառնող հասարակական տրամադրությունները, որի հիմքում ռազմավարական դաշնակցի քաղաքականությունն է անցած քառօրյա պատերազմում ու հետագա օրերին: Այսինքն՝ հիմա: Իսկ ի՞նչ էր առաջ: Այս հարցը արդիական չէ: Բայց հասկանանք՝ իրականում Ռուսաստանի վերաբերմունքը Հայաստանին այնպե՞ս էր, ինչպես Հայաստանն էր համարում: Ոչ: Պատերազմ էր պետք, որ իրականությունն ավելի շոշափելի դառնա: Ընդամենը քառօրյա: Իսկ եթե ավելի տևե՞ր: Եթե Ադրբեջանը նախաձեռներ ոչ թե քաղաքական պատերազմ՝ աշխարհին վերհիշեցնելու, որ կա Ղարաբաղի խնդիրը ու Ղարաբաղի կոնֆլիկտը սառեցված չէ, աշխարհին, որ սկսել էր Ղարաբաղի տեղը մոռանալ՝ տարված Իրաքով, Սիրիայով, ԻՊ-ով: Պատերազմ Ադրբեջանը չէր ծրագրել՝ այսօր դա ակնհայտ է, ակնհայտ է նաև, որ իր ծրագրած քաղաքական պատերազմում Ադրբեջանը հաջողություն ունեցավ՝ Ղարաբաղի անունը հայտնվեց միջազգային կառույցների ու գերտերությունների ուշադրության կենտրոնում: Եվ ձախողվեց հիմնականում՝ ռազմական ծրագրված հաջողությունը չունեցավ: Բանակցությունների իր համար ձեռնտու մեկնակետերի չհասավ: Ավելին՝ հակառակ արձագանքը ստացավ՝ Ղարաբաղը չդատարկվեց, Ղարաբաղից հայերը չփախան, ամբողջ աշխարհից սկսեցին վերադառնալ, խրամատներ վերադարձան պատերազմում հաղթած երկրապահները: Միջազգային հանրության գնահատականը տարբեր էր՝ աշխարհը որքան տարածքային ամբողջականությունն է հարգում, նույնքան՝ ազգերի ինքնորոշումը: Համարյա բոլորը կողմ են ուժի չգործադրման սկզբունքին: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները աշխատանքի նոր բովանդակություն ստացան՝ վերսկսել բանակցությունները՝ նոր պայմաններում: Իսկ մինչ այդ Ադրբեջանը կշարունակի խախտել Մոսկվայում բանավոր պայմանավորված հրադադարը, որ հարցը պահի օրակարգում: Փորձագետների գնահատականով՝ Ադրբեջանը պատերազմ սկսելով՝ լուծում էր նաև ներքին խնդիրներ՝ սոցիալական վիճակից շեղում էր բնակչության ուշադրությունը: Գուցե այդ խնդիրը իր հայտարարած հաղթանակով մասամբ լուծեց: Իսկ Հայաստանում ի հայտ բերեց հարցերի ամբողջ շարան, որի մի ծայրից քաշես՝ բուրգը փլուզվելու է: Քաղաքականության վերագնահատության անհրաժեշտությունը այլևս անխուսափելի է: Հարցերի հարցը անվտանգությունն է, համարժե՞ք է բանակին հատկացված ծախսերի և բանակի զինման մակարդակը: Համարժե՞ք էին բանակի հրամանատարության ձեռնարկած քայլերը շփման գծում ստեղծված իրավիճակին: Հետախուզական տվյալներ ունեցող հրամանատարները ու խրամատում անտեղյակ զինվորները՝ քաղաքակա՞ն, թե՞ ռազմական սխալ հաշվարկի հետևանք էին: Տասնյակ հարցեր կան, որ նույնիսկ բարձրաձայնման ենթակա չեն: Ու՝ ի՞նչ: Կկատարվի՞ անհրաժեշտ վերլուծություն՝ փաստերի հիման վրա, ոչ թե թղթին հանձնված տարատեսակ հաշվետվությունների, որոնց իրական արժեքը խիստ կասկածելի է: Եռաբլուրի հաշվին պետություն պահելը արկածախնդրություն է: Իսկ պատկերացնու՞մ եք, որ այս քառօրյա պատերազմը լիներ ոչ թե հիմա, այլ՝ երկու տարի անց, երբ Հայաստանում ամբողջությամբ կգործեր նոր Սահմանադրությունը և կլիներ խորհրդարանական կառավարում: Այս քաղաքական ուժերի, այսօրինակ խորհրդարանի պարագայում ի՞նչ հետևանքներ կունենար Ադրբեջանի ընդամենը քաղաքական պատերազմը, ոչ ռազմականը: Ես չեմ պատկերացնում: Հիմա էլ ապավինենք մտայնությանը, որ Ադրբեջանը չի հանդգնի հարձակողական ռազմական գործողությունների, որովհետև վտանգի տակ կդնի գազամուղներն ու նավթամուղները, այսքան տարիներ կառուցած լոգիստիկա՞ն: Ձեռնտու բացատրություն է: Հայաստանի քաղաքական գործիչները հաճույքով մեջբերում էին «Խաղաղություն ես ուզում, պատրաստվիր պատերազմի» ասույթը, ամբողջ պատրաստությունը այդքանով, թերևս, ավարտվում էր: Որովհետև պատերազմի պատրաստվելը նախևառաջ նշանակում է տնտեսություն ունենալ: Ինքներդ դատեք՝ որքանո՞վ ենք մենք պատերազմի պատրաստ: Խելահեղ քաջության պոռթկումների՝ որքան ասես, առանձին ճակատամարտերում հաղթելու՝ միանշանակ, իսկ երկարատև, դաժան, փոփոխական հաջողություններով պատերազմի՞: Զինվորը՝ այո, երկիրը՝ ոչ: Դեռ երկար պիտի մաքրենք քաղաքականության ավգյան ախոռները՝ օղակ-օղակ ազատվելով սխալ որոշումներից, անկախությունը կաշկանդող համաձայնագրերից, պաշտոնին չհամապատասխանող պաշտոնյաներից: Հնարավո՞ր է: Տեսականորեն՝ այո, գործնականում՝ հազիվ թե: ՀՀԿ-ն խորհրդարանական ընտրություններից առաջ իշխանական բուրգը չի քանդի: Արտաքին քաղաքականություն չի փոխի: Խաչատուր Քոքոբելյանի պես մտածողները որակյալ մեծամասնություն կդառնա՞ն, իրավիճակ կփոխվի: Չե՞ն դառնա, պատրաստվեք ցանկացած առավոտ պատերազմի մեջ արթնանալու:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ի՞նչ կապ ուներ Լուկաշենկոն: Ուղղակի: ՀԱՊԿ և ԵՏՄ անդամ Բելառուսի նախագահը ոչ միայն իր երկրի պայմանագրային պարտավորությունների վրա խորապես թքած ունի, այլև այս օրերին Ստամբուլում մասնակցում է Իսլամական համագործակցության կազմակերպության համաժողովին: Ի՞նչ կապ ունի քրիստոնեական Բելառուսը իսլամական կառույցի հետ: Պարզվում է՝ ունի, միակ քրիստոնյա երկիրն է, որ հրավիրվել է՝ ելնելով Բատկայի ու Էրդողանի ջերմ հարաբերություններից: ԵՏՄ-ի ուղիղ կեսը այս օրերին Ստամբուլում է՝ Նազարբաևը Էրդողանի հետ ձեռք-ձեռքի տված է շրջում, Լուկաշենկոն համագործակցություն է զարգացնում և երկուսն էլ բոլորովին հաշվի չեն առնում, թե ինչ հարաբերություններ ունեն ՀԱՊԿ-ի ու ԵՏՄ-ի իրենց գործընկեր Ռուսաստանն ու Թուրքիան: Ի՞նչ կասի Պուտինը: Իր գործն է: Իսկ ի՞նչ կասի Հայաստանը: Դեպի ու՞ր է գնում ԵՏՄ-ն և դեպի ու՞ր է գնում Ռուսաստանը՝ փաստորեն շատ տարբեր հարցեր են: Իսկ ու՞ր է գնում ու ի՞նչ է անում Հայաստանը:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ